Armaniak

Armagnac pod względem wieku wyprzedza swego również wielkiego brata – Cognac i jest najstarszym destylatem produkowanym we Francji, w jej południowo-zachodniej części, Gaskonii – co ciekawe w młodości namiętnie czytając Dumasa i jego Trzech Muszkieterów nigdy nie napotkałem na wzmiankę o nim, a o Rose ‚D Anjou a i owszem, a przecież D’Artagnan pochodził właśnie z ubogiej Gaskonii.

Udokumentowana historia tego szlachetnego trunku sięga już XV wieku, jednak dopiero XVII wiek to jego wypłynięcie na szerokie wody, głównie za sprawą obecności na Królewskich Dworach. Kolejne wieki przynoszą ekspansję tego szlachetnego trunku niemal na cały świat, cennym odbiorcą stają się Stany Zjednoczone, gdzie trunek ten robi prawdziwą furorę. Miejscem skąd trafia on w największej ilości w daleki świat jest port w Bordeaux. XIX wiek to czas kiedy jego wytwórcy mozolnie i konsekwentnie budują jego prestiż poprzez podnoszenie jakości trunku i wydłużenie czasu jego leżakowania, co owocuje wydaniem w 1909 roku specjalnego zarządzenia, które wyznacza granice apelacji armaniaku i wyodrębnia trzy strefy produkcji. Następnie w 1936 trunek zyskuje status AOC, gdzie doprecyzowane zostają terytoria podokręgów w których powstaje. Są to: Dolny i Górny Armaniak oraz Armagnac-Ténaréze.

Dolny Armaniak (Bas-Armagnac): ten najbardziej położony na zachód i jednocześnie najbardziej ceniony obszar  produkcji cechują winnice usadowione głównie na ubogich, ciężkich piaskowo-gliniastych glebach. Duża zawartość żelaza nadaje im specyficznej, czerwonawej barwy.

Górny Armaniak (Haut-Armagnac): to najmłodszy i najbardziej na wschód położony region, charakteryzujący się wapiennymi i gliniasto-wapiennymi glebami, gdzie winnice są bardzo rozproszone i najmniej liczne. W przeszłości było to miejsce ekspansji winnic w czasie, kiedy na armaniak było ogromne zapotrzebowanie. Niestety dzisiaj podupadające.

Armagnac-Ténaréze: to centralny region, pomiędzy Górnym i Dolnym Armaniakiem. Destylaty, które tu powstają są mocniejsze, bardziej ostre, jednak odpowiednio długie starzenie w beczkach znakomicie je wygładza i nadaje im pełny smak i aromat.

Armagnac to najprościej ujmując poddane destylacji wino białe. Trunek ten produkuje się głównie ze szczepów folle blanche –  tradycyjnego, zakorzenionego w tych ziemiach, ale trudnego w uprawie i bardzo podatnego na choroby pleśniowe, oraz odmiany ugni blanc – uprawianej głównie w dolnym Armagnac i Armagnac-Ténareze.

Znajdziemy tu również inne, stare odmiany szczepów które dają nam lekkie wina o dużej kwasowości i mocnym owocowym aromacie – idealne do produkcji Armaniaku.

Wina poddawane są destylacji, specyficzną metodą zwaną „armagnacaise”, różniącą się od procesu wytwarzania koniaku – stosuje się tu metodę destylacji ciągłej, opracowaną przez Edwarda Adama używając miedzianych  alembików, o nieco innej budowie niż w przypadku koniaku. Podczas wytwarzania koniaku wino wlewa się do alembiku i ogrzewając poddaje się destylacji, aż do wyczerpania zawartości kotła. Najlepszą, środkowa frakcję, tak zwane „serce” poddaje się ponownej destylacji. Armaniak destyluje się tylko raz, za to proces trwa nieprzerwanie, dzięki ciągłemu uzupełnianiu zawartości alembiku nowym winem. W wyniku takiej destylacji otrzymuje się bezbarwny alkohol o mocy, około 62-63%, który następnie poddaje się leżakowaniu w dębowych beczkach o pojemności 400 litrów.

W odróżnieniu od koniaku, który dojrzewa w dębowych beczkach z okręgu Limousin, do leżakowania armaniaku, używa się zawsze czarnego dębu z Gaskonii. Po okresie leżakowania w beczkach, następuje proces kupażowania   zachowujący charakterystyczny dla danej marki smak i aromat. Produkt finalny, przed rozlaniem do butelek, rozcieńcza się wodą, tak, aby otrzymać trunek o zawartości alkoholu 40%. Jednak najwyżej cenionych armaniaków  nigdy nie rozcieńcza się wodą. Przechowywane są w beczkach tak długo, aż alkohol, w wyniku naturalnego odparowywania zmniejszy swą moc do pożądanych 40-50%. Pojedyncza destylacja, stosowana przy produkcji armaniaku, daje spirytus znacznie bogatszy w zanieczyszczenia niż dwukrotnie destylowany koniak. Powoduje to, że smak i aromat armaniaku jest bardziej szorstki i wyrazisty niż koniaku. Zdecydowanie ”męski”. Na szczęście region Armagnac uniknął zdominowania swojej produkcji, przez wielkie koncerny, tak jak się to stało w przypadku koniaku, produkcja tej wody życia nadal znajduje się w rękach właścicieli niewielkich winnic, oferujących alkohol o niepowtarzalnym smaku i wysokiej jakości, zawsze znacznie tańszy od koniaku.

Poniżej podaję kilka praktycznych informacji dotyczących wieku destylatu.

La blanche d`Armagnac” – armaniak nie poddany leżakowaniu w beczce.

Armaniaki rocznikowe – pochodzą z jednego rocznika (o roczniku decyduje rok zbioru winogron a nie destylacji) np.1969. Najmłodsze jakie mogą pojawić się na runku MUSZĄ mieć minimum 10 lat.

W armaniakach nierocznikowych o nazwie decyduje najmłodszy użyty w mieszance destylat. I tak możemy spotkać:

Armagnac Hors d’Age -  najmłodszy destylat ma 10 lat.
XO -  minimum 6 lat.
VSOP – co najmniej 5 lat.
*** -  wskazują na trunek co najmniej dwuletni.

Na etykiecie mogą również pojawić się liczby mówiące, że mamy do czynienia z armaniakiem 12-, 15-, czy 20- letnim. Określenia te  mówią o najmłodszym roczniku użytym w mieszance. W naszej ofercie można znaleźć rocznikowe armagnac z 1950, 1951, 1952, 1953, 1954, 1955, 1956, 1957, 1958, 1959, 1960, 1961, 1962, 1963, 1964, 1965, 1966, 1967, 1968, 1969, 1970, 1971, 1972, 1973, 1974, 1975, 1976, 1977, 1978, 1979, 1980, 1981, 1982, 1983, 1984, 1985, 1986, 1987, 1988, 1989, 1990, 1991, 1992, 1993, 1994 …